Çocuklarda üveit erişkinlere göre daha az sıklıkta görülmektedir. Ancak, çocuklardaki üveitler tanı, takip ve tedavi açısından diğer üveit çeşitlerine göre özel ve zor bir hasta grubunu oluşturmaktadır. Çocukların şikayetlerini ifade edememeleri, muayene ve tedavi uyumlarının zorluğunun yanı sıra gelişim çağında olan çocuk hastalarda görmeyi engelleyen göz hastalıklarının göz tembelliğine yol açabilmesi temel sorunlardır.
İçindekiler
Çocuklarda Üveitin Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda üveit nedenleri ülkelere göre farklılıklar göstermektedir. En sık nedenlerden biri juvenil idiyopatik artrit (JIA-Çocukluk çağı iltihaplı romatizması) ilişkili üveittir. JIA ilişkili üveit dışında nedeni bilinmeyen bir orta üveit olan Pars planit ülkemizde çocuklarda sık görülen diğer bir üveit nedenidir. Yine ülkemizde sık görülen Behçet hastalığı özellikle ileri yaş çocuklarda (15-18 yaş) üveit ile karşımıza çıkabilmektedir. Diğer otoimmün hastalıklar, enfeksiyöz nedenler ve bu grupta en çok toksoplazma enfeksiyonu diğer başlıca üveit nedenleri arasında yer almaktadır.
Juvenil idiyopatik artrit tanısı alan çocuklarda %25’e varan oranlarda üveit gelişebilmektedir. JIA tanısı alan çocukların bazılarında üveit gelişme riski daha fazladır. Hastalığın küçük yaşta başlaması, 4 ya da daha az eklemde iltihaplanma olması, kız cinsiyet, antinükleer antikor (ANA) pozitifliği, romatoid faktör (RF) negatifliği ve üveitin eklem iltihaplanmasından önce başlaması üveit gelişimi için riski arttırmaktadır. JIA ilişkili üveit göz kızarıklığı olmadan, bulgu vermeden sinsi bir şekilde ilerlemektedir. Bu nedenle JIA tanısı olan çocuklarda düzenli göz muayenesi gerekmektedir. Muayenede geç kalınan çocuklarda, çocuğun ifade edememesi ve hastalığın sinsi ilerlemesiyle birlikte aileler ve hatta doktor bile fark etmeden çocukta görme kaybı/körlük gelişebilir.
JIA ilişkili üveit genellikle her iki gözü etkileyen bir ön üveittir, iltihaplanma gözün ön tabakalarını etkiler ancak bu çocuklarda göz arkasında görme noktasında sıvı toplanması (makula ödemi) gelişebilir. Göz bebeğinde kalıcı yapışıklıklar, katarakt, glokom ve gözün ön tabakasında kalıcı lekelenmeler (band keratopati) bu çocuklarda görülebilecek diğer ciddi komplikasyonlar arasındadır.
Pars planit ülkemizde sık görülen diğer çocukluk üveit nedenidir. Pars planitte altta yatan neden tam olarak bilinmemektedir, bağışıklık sisteminin bir yanıtı sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Pars planit gözün orta tabakasının etkilendiği bir orta üveit şeklidir, genellikle her iki gözde etkilenmektedir. Bu çocuklarda gözde kızarıklık, ağrı gibi şikayetler görülmez genellikle normal göz muayenesi sırasında tesadüfen veya görme kaybı geliştiği zaman fark edilir. Çocuklarda pars planit katarakt, makula ödemi, göz arkasında kanama, retina dekolmanı gibi körlüğe neden olabilecek ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Bir diğer çocukluk çağında görebildiğimiz üveit nedeni de Vogt-Koyanagi-Harada (VKH) Hastalığı ile ilişkili olandır. Nedeni tam olarak bilinmeyen, otoimmün bir hastalık olan VKH iki taraflı, gözün arka tarafını tutan, ani görme kaybına yol açan, fark edilmez ve tedavide gecikilirse körlükle sonuçlanabilen üveite neden olmaktadır. Çocuklardaki seyri erişkinlerden daha kötü ve komplikasyon oranı daha fazladır.
Çocuklarda Üveitin Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda üveit çoğunlukla sinsi seyirli olup hiç belirti vermeyebilir. Aile ancak hastalık ilerleyip, gözde dışardan da görülebilen beyaz lekeler, göz bebeğinde beyazlama (katarakt), gözde kayma (şaşılık) gibi belirtiler verdiğinde sorunu fark edebilir. Onun için de çocukların rutin göz muayenesi çok önemlidir. Ama bazı üveit tiplerinde gözde kızarıklık, ışığa bakamama, ağrı olabilir. Bazen de hasta gözde uçuşmalar ve görme sorunları ile başvurmaktadır.
Çocuklarda Üveit Tanısı Nasıl Konur?
Öncelikle çocuğun geçirmiş olduğu hastalıklar, kullandığı ilaçlar değerlendirilir, sonrasında tecrübeli bir üveit uzmanı tarafından ayrıntılı bir göz muayenesi yapılmalıdır. Çocuklarda da erişkinlerde ki gibi göz arkası fotoğrafı (fundus fotoğrafı), göz arkası filmi (optik koherens tomografi-OCT) ve göz anjiyografisi (FFA) yapılması gerekebilir. Bazı durumlarda göz sıvısı analizi gerekebilir. Muayene edilemeyen veya muayeneye uyum gösteremeyen küçük çocuklarda anestezi altında göz muayenesi yapılması gerekebilir.
Göz hekimi altta yatan hastalığı tespit etmeye yönelik kan tetkikleri, çeşitli görüntülemeler isteyebilir ve çocuğu ilgili çocuk uzmanlarına yönlendirebilir.
Çocuklarda Üveit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çocuklarda üveit tedavisi altta yatan hastalığa göre planlanır. Çocukluk çağı üveitlerinin tedavisinde kortizonlu damlalar, göz bebeğini büyüten damlalar sıklıkla kullanılmaktadır. Damlaların yanı sıra enfeksiyona bağlı gelişen üveitlerde antibiyotik, antiviral veya antiparaziter ilaçlar ağızdan ya da damardan olarak uygulanabilir. Enfeksiyona bağlı olmayan üveitlerde ağızdan veya damardan sistemik kortizon tedavisi, bağışıklık sistemini baskılayan ve düzenleyen ilaçların kullanılması gerekmektedir.
Çocuk Üveitlerinde İlaçlı (Medikal) Tedavi
- Steroidli (Kortizonlu) ilaçlar: Sistemik kortizonlu ilaçlar özellikle üveit alevlenmelerinde kullanılmaktadır. Steroidler önce yüksek dozda başlanarak zaman içerisinde doz azaltılarak kesilir, bu ilaçların aniden kesilmemesi gerekir. Kortizonlu ilaçların ciddi yan etkileri nedeniyle uzun süreli ve çok yüksek dozda kullanımından kaçınılmalıdır.
- İmmünsüpresif (Bağışıklığı baskılayan) ilaçlar: Kortizon tedavisine rağmen tedaviye iyi yanıt alınamayan hastalarda, kortizona bağlı komplikasyonların gelişmesi veya görmeyi tehdit edecek ciddi üveit alevlenmelerinin gelişmesi durumunda immünsüpresif ilaçlar kullanılmalıdır.
- Biyolojik ilaçlar: İmmünsüpresif ilaçlara tedaviye yanıt vermeyen hastalarda biyolojik ilaçlar olarak bilinen Anti-tümör nekrozis (Anti-TNF) tedavileri gibi özel bir grup olan ilaçların kullanılması gerekebilir. Ancak bu ilaçların kullanımına üveit uzmanı karar vermelidir. Bu ilaçları kullanılan çocukların çeşitli enfeksiyonlar, tüberküloz ve maligniteler açısından dikkatle takip edilmesi gerekmektedir.
Çocuk Üveitlerinde Cerrahi Tedavi
Üveitli çocuklarda gelişen komplikasyonların tedavisinde cerrahi tedavi gerekmektedir. Katarakt gelişen olgularda katarakt cerrahisi, ilaçlarla kontrol edilemeyen göz tansiyonu yüksekliğinde glokom cerrahisi, göz içi kanama veya retina dekolmanı gelişen gözlerde vitrektomi cerrahisi yapılması gerekebilir.
Bazen, özellikle orta üveitlerde tedaviye yanıtsız göz sıvısı bulanıklığı ve makula ödemi varlığında cerrahi olarak bu iltihaplı sıvının temizlenmesi yani vitrektomi ameliyatı yapılması gerekebilir.
Çocuklarda Üveit Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Üveit kontrol altına alınmazsa kalıcı hasarlar ve görme kaybı gelişebilir. Çocuklarda üveit tedavisinde amacımız steroid kullanımı gerekmeksizin üveitin uzun süreli olarak kontrol altına alınmasıdır. Bu ilaçların en az 2-3 yıl gibi uzun süre kullanılması gerekmektedir. Üveit kontrol altına alındıktan sonra ilaç dozları yavaşça azaltılarak kesilebilir. İlaçlar kesildikten sonra çocukların yakın takibine devam edilir. Gelişme ve büyüme çağındaki bu çocukların sistemik açıdan ve ilaç yan etkileri açısından takibinde göz hekimi ve çocuk hekimlerinin iş birliği içerisinde çalışması çok önemlidir.
