Sarı nokta hastalığı nedir?
Halk arasında ‘sarı nokta hastalığı’ olarak bilinen ‘yaşa bağlı maküla dejenerasyonu’ Türk toplumunda şeker hastalığına bağlı görme azlığından sonra en sık görme azlığı sebebidir. Hastalık ‘sarı nokta’ olarak bilinen ve merkezi görmeden sorumlu ‘maküla’ bölgesinin hasarı ile karşımıza çıkmaktadır. Özellikle yaşlanmayla birlikte daha sık karşımıza çıkan sarı nokta hastalığı ülkemizde ve dünyada 50 yaş üzerindeki kişilerde en sık körlük sebebi olmaktadır.
İçindekiler
Sarı nokta hastalığının belirtileri nelerdir?
Sarı nokta hastalığı olanların hekime ilk başvuru şikayetleri görme düzeyinde azalma, orta noktayı görememe, düzensiz ve eğri görme ve görmede kırılma şeklinde olmaktadır. Sarı nokta hastalığı olan bireyler zamanla okuma, araç kullanma, kişilerin yüzlerini tanıma ve televizyon seyretme gibi günlük işleri yapmakta güçlük çekmektedir.
Kimlerde sarı nokta hastalığı riski vardır?
Sarı nokta hastalığı için en önemli risk faktörleri ileri yaş ve aile bireylerinde sarı nokta hastalığının varlığıdır. Bunlara ek olarak sigara kullanımı, hipertansiyon, yağlı beslenme alışkanlığı ve obezite ile ultraviyole ışık maruziyeti hastalık için diğer risk faktörleridir.
Sarı nokta hastalığı nasıl teşhis edilir?
Sarı nokta hastalığı erken evrelerinde aşikâr bir bulgu vermediği için 50 yaş üzeri bireylerin yılda en az bir kez sarı nokta hastalığı için göz taraması yaptırması önemlidir. Sarı nokta hastalığı saptanan kişiler retina hastalıkları konusunda uzmanlaşmış göz doktorları tarafından takibe alınır ve hastalığın durumuna göre takip ve muayene aralıkları belirlenir. Sarı nokta hastalığı muayenesinde göz bebeğinin damla yardımıyla büyütülerek göz arkasının (retinanın) detaylı muayenesi ve göz tomografisi olarak bilinen optik koherens tomografi (OCT, OKT) cihazlarıyla detaylı göz arkası analizlerinin yapılması çok önemlidir. Göz tomografisinde kullanılan ışınlar akciğer tomografisinden farklı olarak radyasyon içermeyen ve vücut için hiçbir risk oluşturmayan kızılötesi ışınlarıdır. Muayene ve göz tomografisi sonucu sarı nokta hastalığı teşhis edilen hastalara evde kendi merkezi görme kontrollerini yapabilmelerine olanak sağlayan kareli kağıt testi olarak bilinen ‘Amsler Grid’ kağıtları verilir.
Sarı nokta hastalığının tipleri var mıdır?
Sarı nokta hastalığının kuru tipi ve yaş tipi olmak üzere iki tipi mevcuttur. Sarı nokta hastalığının yaklaşık %90’ı kuru tipken; kalan %10’luk kısmını yaş tip oluşturur.
Kuru tip sarı nokta hastalığında göz arkasında (retinada) ‘drusen’ adı verilen metabolik ürünlerin birikimi gözlenir. Hastalık ilerledikçe retina incelir ve görme bozulur. Kuru tip sarı nokta hastalarında görme azalması tedrici ve yavaştır, ancak bazı hastalarda hızlı ilerleyen yaş tipe dönüşüm görülebilir. Bu nedenle düzenli göz kontrolleri çok önemlidir.
Yaş tip sarı nokta hastalığı daha küçük bir grubu oluştursa da kuru tip sarı nokta hastalığının aksine, yaş tipte merkezi görme etkilenmesi ve körlük çok daha hızlıdır. Yaş tip sarı nokta hastalığından retina tabakasında oluşan anormal damar kümelenmeleri retinada sıvı birikimine ve kanamalara neden olarak retinanın normal çalışmasını engeller ve görmeyi bozar. Hastalık ilerledikçe anormal damarlar artar ve görme fonksiyonu daha çok etkilenir. Bu nedenle bu anormal damarların erken teşhis ve tedavisi büyük önem taşımaktadır. Hastalık ne kadar erken yakalanır ve tedavi edilirse görme o kadar iyi korunur.
Sarı nokta hastalığının tedavisi var mıdır?
Kuru tip sarı nokta hastalığında hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve yaş tipe dönüşümünü önlemek için antioksidan ilaçlar ve vitamin destekleri verilebilir. Ayrıca hastalara kareli kağıt testi olarak bilinen ‘Amsler Grid’ kağıtları verilerek ev ortamlarında merkezi görmelerini kendi kendilerine test etme imkanı sağlanır. Kareli kağıt testindeki çizgilerde eğrilme, bükülme veya kayıp olması durumunda hastanın vakit geçirmeksizin göz hekimine başvurması anlatılır. Ayrıca sarı nokta hastalığından korunmak için hastadaki risk faktörleri gözden geçirilir; sigara kullanımın bırakılması, hipertansiyonun kontrolü, sebze-meyveden zengin, yağdan fakir beslenme alışkanlıkları, ultraviyole ışık korumalı güneş gözlükleri bunlardan en önemlileridir.
Yaş tip sarı nokta hastalığında amaç görme kaybını azaltmak ve mevcut görmeyi korumaktır. Yaş tip sarı nokta hastalığının tedavisinde günümüzde en çok başvurduğumuz ilaçlar anti-VEGF etken maddeli göz içi iğnelerdir. Bu ilaçlar göz arkasında sıvı ve kanamanın oluşumuna neden olan anormal damar kümelenmelerinin kaybolmasını sağlayarak hastalığın ilerlemesini önlemek için kullanılır. Göz içi iğneler hastalığın durumuna göre genellikle 4-8 haftalık aralıklarla uygulanmakta, bu iğnelerle hastaların önemli bir kısmında görme korunmakta ve bir kısmında da görme artışı izlenmektedir.
Kuru tip sarı nokta hastalığını tamamen iyileştirebilecek bir tedavi yoktur ancak özel bir beslenme rutini, vitamin takviyesi, sigara tüketilmemesi ve güneşten korunma gibi önlemler ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir. Yaş tip sarı nokta hastalığında ise hastalığı tamamen iyileştirecek bir tedavi yoktur ancak yol açtığı komplikasyonları tedavi edecek göz içi enjeksiyonlar vardır. Sarı nokta hastalığının belirtileri arasında görüşte bozulma, düz çizgileri eğri görme gibi problemler, merkezi görme kaybı, okuma ya da detaylı iş için daha çok ışığa ihtiyaç duyma, loş ortamlara adaptasyonda zorlanma, kitap- gazete gibi basılı kelimeleri okurken bulanık görme, renkleri parlak ve canlı görmeme, yüzleri tanımakta güçlük çekme yer alır. Sarı nokta hastalığı bir göz hastalığıdır ve makula bölgesindeki hasardan kaynaklanır. Sarı nokta hastalığı göz hastalıkları doktorunun uzmanlık alanına girer. Retina hastalıkları ile ilgilenen göz hastalıkları doktorunun alanına girer. Yaşa bağlı sarı nokta hastalığının ameliyatı yoktur. Ancak, sarı noktada zar oluşması, çekinti gelişmesi, delik oluşması gibi durumlarda cerrahi gerekir. Sarı nokta ilerleyici bir hastalıktır, erken evredeki belirtileri fark edilmese de hastalık ilerledikçe semptomlar belirgin hale gelebilir. Hastalık ilerleyici olsa da ilerleme hızı ve seyri kişisel farklılıklar gösterebilir. İleri evre hastalıkta ciddi görme kaybı gelişebilir. Kuru tip sarı nokta hastalığının ilerlemesinin durdurulması için özel vitamin destekleri ve yüksek dozda omega-3 takviyesi verilir. Yaş tip için ise göz içerisine ilaç enjeksiyonu yapılabilmektedir. Sarı nokta hastalığı tedavi edilmezse ilerleyebilir ve görme kayıplarına neden olabilir. Sarı nokta hastalığı iyileşir mi?
Sarı nokta hastalığının belirtileri neler?
Sarı nokta hastalığına hangi bölüm bakar?
Sarı nokta hastalığını ameliyatı var mıdır?
Sarı nokta hastalığı tehlikeli midir?
Sarı nokta hastalığı nasıl durdurulur?
Sarı nokta tedavi olmazsa ne olur?
